W klasycznym ujęciu, które opiera się na podziale bilansu na stronę aktywną i pasywną, operacje bankowe są dzielone na aktywne (czynne), pasywne (bierne) i pośredniczące. Operacje aktywne są ewidencjonowane w aktywni h bilansu banku, są realizowane (podobnie jak operacje pasywne) na rachunek i ryzyko ban ku i polegają na lokowaniu środków pieniężnych w celu osiągania przychodu.
Podstawową formą operacji aktywnych jest udzielanie kredytów i pożyczek. Pomimo rozszerzania oferty banków operacje te mają nadal pełnią najważniejszą rolę w ich działalności i generują największą część ich przychodów, dzięki czemu wpływają na wynik finansowy. Bank w roli pośrednika finansowego dokonuje transformacji środków pod względem wielkości, terminów i ryzyka. Pozyskane kapitały obce, które stanowią główne źródło finansowania działalności, muszą znaleźć zaangażowanie w operacjach aktywnych, umożliwiających pokrycie kosztów pozyskania kapitału, kosztów działania banku i osiągnięcie zysku. Klasyczną formą operacji aktywnych jest udzielanie kredytów i pożyczek. Oprócz tego banki mogą lokować wolne środki w banku centralnym i na rynku międzybankowym, a także mogą inwestować w papiery wartościowe i udziały. Udzielanie kredytów i pożyczek należy do tzw. usług finansujących, prowadzących do zwiększenia środków płatniczych klienta. Ułatwia to, a często wręcz umożliwia prowadzenie działalności gospodarczej i rozwój podmiotów gospodarczych, a także stymuluje popyt konsumpcyjny. Udzielanie kredytów bankowych jest ustawowo zastrzeżone do wyłącznej kompetencji banków.
Portfel aktywów bankowych Należności od sektora niefinansowego stanowiły ponad 40%, a w ostatnich latach ponad 50% portfela aktywów banków komercyjnych. Udział papierów wartościowych oscylował koło kilkunastu do dwudziestu kilku procent. Te dane świadczą o dominującej roli kredytów w działalności banków. Pomimo zachodzących zmian środki będące w ich dyspozycji znajdują nadal zaangażowanie przede wszystkim w działalności kredytowej. O roli kredytów świadczy również ich wpływ na wyniki finansowe banku. Kredyty przynoszą przychody odsetkowe, a ponadto przychody w postaci prowizji i opłat. Głównym źródłem przychodów są jednak przychody odsetkowe. W zestawieniu z kosztami odsetkowymi decydują one o wyniku z odsetek, będącym z kolei głównym źródłem wyniku na działalności bankowej. prowizji, przychody z udziałów, akcji, innych papierów wartościowych i instrumentów finansowych o zmiennej kwocie dochodu (np. dywidendy, udziały w zyskach), wynik operacji finansowych papierami wartościowymi i instrumentami finansowymi (np. marże z transakcji zawartych na rzecz klienta, saldo premii) oraz wynik z pozycji wymiany (czyli nadwyżkę dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi). Jest więc efektem działalności stricte bankowej, nie uwzględnia przychodów i kosztów operacyjnych, które są związanych z działalnością banku tylko pośrednio), kosztów działania banku, tworzenia i aktualizacji rezerw i wyniku na operacjach nadzwyczajnych. Wynik na działalności bankowej w bankach komercyjnych (pomijając rok 2010) sukcesywnie rośnie. Ponad połowę tego wyniku w kolejnych latach stanowił wynik z tytułu odsetek, na który mają wpływ koszty odsetkowe oraz przychody odsetkowe (głównie z tytułu udzielonych pożyczek i kredytów, ale też zakupionych przez bank papierów wartościowych, np. obligacji, bonów skarbowych i pieniężnych). Uwzględniając strukturę bilansu banków komercyjnych, zdecydowany wpływ na ten wynik, a w konsekwencji na wynik finansowy banków w ogóle, ma działalność depozytowo-kredytowa.
